U Srbiji je negativan trend kvalitet vazduha i nemamo kontrolu nad onim što dišemo, a Novi Pazar je u samom vrhu gradova sa visokom koncentracijom štetnih PM čestica u vazduhu, predočeno je na predstavljanju Izvještaja o kvalitetu vazduha u Medija centru Beograd, koji su danas organizirali Nacionalna ekološka asocijacija (NEA) i Centar za održivi razvoj Srbije (CORS).
Dejan Lekić, iz Nacionalna ekološke asocijacije, je predstavljajući taj izvještaj naveo da je Novi Pazar, poslije Užica i Valjeva, prema državnom monitoringu, imao koncentraciju čestica PM 2,5 u iznosu 48, što je zajedno sa ostalim mjestima u Srbiji daleko iznad 26,8 registrovane koncentracije u poljskom gradu Nowi Sacz, kao najveće u Evropi. Vazduh u Srbiji je u 2022. godini, kako je naglasio, lošiji nego 2021.
“Na praktično svim lokacijama došlo je do povećanja PM 2,5 čestica. Slične vrijednosti su zabilježene u Nišu i Novom Pazaru, u Užicu je dramatično povećanje, a na svim ostalim je povećanje. U odnosu na zakonsku regulative je prekoračena granična vrijednost. U 2022. godini imamo skoro duplo više lokacija na kojima je prekoračena zakonska vrijednost. Na svim lokacijama je do sada došlo do prekoračenja trajanja PM 10 čestica. To je nezamislivo, gdje god da odete ćete imati prekoračenje PM čestica”, kazao je on dodavši da se čestice mjere u 12 od 29 gradova sa preko 50 hiljada stanovnika.
Na “Javnom čitanje izvještaja o kvalitetu vazduha u Republici Srbiji: Rečeno i prećutano” predstavljena je i procjena trenutnog kvaliteta vazduha na zdravlje u Srbiji, prema kojem je u 2015. godini bilo 461 slučaj prijevremene smrti, a 23 posto od smrti pluća se pripisuje aerozagađenju. Smrtnost novorođenih beba od 9 posto se takođe pripisuje zagađenju vazduha.
Profesor Dragana Jovanović, je istakla da je aerozagađenje na svjetskom nivou otkriveno djelovanje PM čestica i da su 10 procenata smrti od svih karcinoma u Evropi pripisana aerozagađenju, te da je dokazan njihov genetski utjecaj na razvoj sedam vrsta karcinoma.
“Aerozagađenje, kao i PM čestice, je proglašeno kao jedan veoma jak karcinom još od 2013. godine. Kanadska studija pokazuje da je čak i malo, ambijentalno izlaganje od 2,5 nanograma po metru kubnom povezano za veću smrtnost. Svjetska zdravstvena organizacija ima kriterijum od pet, mi smo imali kriterijum od 42, 29, 30 itd. Na tako malim koncentracijama postoji jedan efekat po naše zdravlje”, istakla je ona i navela da su istraživanja pokazala da bi se malim umanjenjima koncentracija PM čestica produžio život ljudi.
Ekološki aktivisti Za zdrav Novi Pazara objavili su u video obraćanje pulmologa dr. Dejana Žujovića, koji je govorio o posljedicama zagađenog vazduha po zdravlje ali i preporuke šta trebamo raditi kada je u velikoj mjeri zagađen.
Žujović je posebno ukazao na smrtnost beba zbog zagađenog vazduha u Novom Pazaru, želeći da ukaže na opasnost za grad u kojem je radio. Istakao je da nije normalno i civilizacijski da živimo kraće od naših djedova i pradjedova.
“Muško dijete koje se danas rodilo u Novom Pazaru ima projektovani životni vijek od oko 70 godina. Da se rodilo u Kopenhagenu projektovani životni vijek bi mu bio preko 80 godina. Jedan od osnovnih uzroka za to je kvalitet vazduha koji udišemo. Tokom dana, zbog zagađenog vazduha, više vaših sugrađana ima srčane i moždane udare zbog kojih se primaju u bolnicu. Svjetska zdravstvena organizacija je 2018. godine saopštila da je svaki peti smrtni ishod u Užicu i Valjevu odgovor na zagađenje vazduha. Morate da shvatite da takav vazduh utiče i na zdravlje vaše djece. Češće obolijevaju od astme i respiratornih puteva. U takvom ambijentu češće ni ne razviju pluća kako treba. Zagađen vazduh tokom trudnoće jedan od najlošijih uticaja na plod. Zagađen vazduh je odgovoran za pojavu naprasne smrti kod novorođenčadi. Veliki broj istraživanja je potvrdio povezanost velikog broja smrti djece do pet godina starosti”, kazao je Žujović dodavši da ovim obraćanjem želi da podigne svijest o važnosti kvaliteta vazduha.
Preporučio je Novopazarcima da se čuvaju i da u danima zagađenog vazduha što manje izlaze i koriste kvalitetne maske, te upotrebu prečišćivača vazduha u stanovima.
Građani okupljeni oko inicijative “Za zdrav Novi Pazar” jutros su uputili molbeno pismo vjerskim zajednicama (islamskim i pravoslavnoj) kojim ih mole da na svim skupovima govore o važnosti zaštite životne sredine, posebno o zagađenju vazduha.
