Albanska zajednica u Preševskoj dolini traži da se prestane sa brisanjem njihovih prebivališta te pravo na upotrebu jezika
Albancima se i dalje uskraćuju osnovna ljudska prava dok vlast u Beogradu nastavlja da ignoriše njihove legitimne zahtjeve, poručeno je juče sa protesta Albanaca u Bujanovcu, odakle su najavljeni i novi protesti kao vid borbe protiv diskriminacije za kojom su, kako tvrde učesnici skupa, suočeni od vlasti u Beogradu.
Ipak, na samom protestu iskristalisala su se tri ključna zahtjeva Albanaca iz Preševske doline (Bujanovac, Medveđa i Preševo), a tiču se pristupa obrazovanju, zaustavljanja pasivizacije adresa i diskriminacije prilikom zapošljavanja, odnosno veće prisustvo u državnim institucijama i javnim službama.
Koliko će ovi protesti uticati na odluke vlasti, ostaje da se vidi, a ono što se za sada zna jeste da dosadašnje sporazume sa Albancima na svojoj teritoriji Beograd nije ispoštovao. Bar tako juče tvrde govornici sa pomenutog protesta pozivajući vlasti u prijestolnici na provođenje i poštivanje tri do sada potpisana sporazuma između Vlade Srbije i predstavnika Albanaca, sa posebnim akcentom na Plan od 7 tačaka iz 2013. o integraciji Albanaca.
Na skupu u Bujanovcu govorio je i jedini albanski poslanik u Skupštini Srbije predsjednik Partije za demokratsko djelovanje Šaip Kamberi, a protestu su prisustvovali politički lideri Albanaca, predstavnici civilnog društva i studentskih organizacija.
Kamberi je poručio da su njegovi sunarodnici “i dalje najpotlačenija i najdiskriminisanija manjina u zemlji”.
“Ovdje smo zato što Vlada u Beogradu ne priznaje naša prava, ne priznaje naše diplome, pasivizira naša prebivališta, neće da nas integriše”, rekao je Kamberi ponavljajući ono što je rekao i prije nekoliko dana najavljujući proteste.
“Zašto se dešava ova diskriminacija? Zato što su se jučerašnji piromani pretvorili u današnje vatrogasce. Beograd igra sa duplim standardima. Bez simetrije u pravima nema stabilnosti. Neki evropski centri, nažalost, gledaju kroz prste na Srbiju”, rekao je poslanik Partije za demokratsko djelovanje pozivajući još jednom Evropsku uniju da se uključi u rješavanje pomenutih problema.
Podsjetimo, godinama unazad albanska manjina u Srbiji je suočena sa takozvanom pasivizacijom adresa, što u praksi znači da vrlo često posle odlaska na rad u inostranstvo, a nekada čak i ljetovanje, oni po slovu zakona bivaju brisani sa prebivališta na koje su prijavljeni. Kasnije obnavljanje pasoša, lične karte i zdravstvene knjižice sa iste adrese je nemoguće.
“Od 24 nacionalne manjine u Srbiji albanska je u najgorem položaju. Nećemo ćutati, protesti će se nastaviti, ne zato što želimo već zato što nemamo drugog izbora”, poručuje sa protesta predsjednik Albanskog nacionalnog vijeća Nevzad Lutfiu.
“Naše diplome se ne priznaju u Srbiji, a priznaju se u Nemačkoj. Država u srpske škole ulaže milione evra, u naše ni centa. Stanovništvo nam se smanjuje, mladi nam odlaze. Njihove adrese se pasivizuju. Ovo mora da prestane”, rekao je još Lutfiu.
EU i SAD
Inače, problem pasivizacije adresa pominje se i u Izvještaju o napretku Evropske komisije (EK) posvećenom Srbiji, u dijelu u kojem se govori o poštivanju prava i sloboda nacionalnih manjina.
Iste godine, 2022, ovaj problem u svom izvještaju pominje i State Department.
“Policija rutinski donosi ovu odluku koristeći spontane kućne posjete. Iako se te posjete često obavljaju u toku radnog vremena, jedna posjeta gdje lice nije prisutno dovoljno je da se utvrdi nerezidentnost na adresi”, piše u izvještaju uz dodatak da mnogi pojedinci čija je adresa pasivizirana nisu bili obaviješteni o tome i da su shvatili to tek onda kada su podnosili zahtjev za izdavanje ličnih dokumenata.
Prema podacima albanskih vlasti u Preševskoj dolini, do sada je deaktivirano oko 6.000 albanskih adresa.
Protest je protekao bez incidenata, uz prisustvo velikog broja pripadnika policije u uniformi i civilu.
Okupljeni su nosili zastave Albanije, kao i nekoliko zastava Sjedinjenih Država, kao i transparente sa porukama „Stop selektivnoj pasivizaciji“, „Potisnuti da, potčinjeni ne“ i „Vratite nam adrese“.
Predstavnici Preševa, Medveđe i Bujanovca – opština poznatih i kao Preševska dolina, u kojoj živi najveći broj Albanaca – često su se žalili da su diskriminisani od strane vlasti u Srbiji.
Prije 11 godina uputili su Vladi Srbije dokument pod nazivom „Plan sedam tačaka“ u kojem se, između ostalog, zagovara otklanjanje zakonskih prepreka za službenu upotrebu jezika, pisma i simbola na osnovu Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina.
Također se ukazuje da zdravstvenu i socijalnu zaštitu Albanaca treba podići na znatno viši nivo, ali i na problem sa priznavanjem i nostrifikacijom diploma sa Kosova.
