Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima je deklaracija koju je usvojila Generalna skupština Ujedinjenih nacija, predstavljajući opšti pogled organizacije na pitanja ljudskih prava zagarantovanih ljudskim bićima. Eleanor Roosevelt je rekla da bi Deklaracija mogla biti “Magna karta za cijelo čovječanstvo”.
Deklaracija se sastoji od 30 članova koji afirmišu prava pojedinca koji, iako sami po sebi nisu pravno obavezujući, razrađeni su u kasnijim međunarodnim ugovorima, ekonomskim transferima, regionalnim instrumentima o ljudskim pravima, nacionalnim ustavima i drugim zakonima. Deklaracija je bila prvi korak u procesu formulisanja Međunarodnog zakona o ljudskim pravima, koji je završen 1966. godine, a stupio je na snagu 1976. godine, nakon što je dovoljan broj zemalja ratifikovao dokument.
Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima, usvojena od strane Generalne skupštine Ujedinjenih nacija na svojoj 183. sjednici održanoj u Parizu 10. decembra 1948.
Neki pravni naučnici smatraju da je, budući da se većina zemalja stalno pozivala na deklaraciju u periodu od preko 50 godina, ona postala obavezujući dio međunarodnog običajnog prava. Međutim, u Sjedinjenim Državama, Vrhovni sud u slučaju Sosa v. Alvaro-Macein (2004.), zaključio je da deklaracija „sama po sebi ne nameće obaveze po pitanjima međunarodnog prava“. Sudovi u drugim zemljama su također zaključili da deklaracija sama po sebi nije dio domaćeg zakona.
Kako su zločini koje je počinila nacistička Njemačka izašla na vidjelo nakon Drugog svjetskog rata, u svjetskoj zajednici je postojalo opšte mišljenje da Povelja Ujedinjenih nacija nije dovoljno razjasnila prava koja treba zaštititi. Tačnije, univerzalna deklaracija koja u potpunosti razjašnjava prava pojedinaca bila je izuzetno neophodna. Kanađanin John Peters Humphrey pozvan je od strane Sekretarijata Ujedinjenih naroda da radi na projektu i postane glavni kreator deklaracije.
Humphreyu su pomagali Eleanor Roosevelt iz Sjedinjenih Država, Rene Cassin iz Francuske, Charles Malik iz Libana i P. C. Chang iz Kine, između ostalih. Proglas je ratifikovan na zasjedanju Generalne skupštine 10. decembra 1948. sa 48 glasova za, 0, uz 8 uzdržanih (Jugoslavija, cijeli sovjetski blok [Bjelorusija, Čehoslovačka, Poljska, Ukrajina, SSSR], Južna Afrika i Saudijska Arabija). Iznenađujuće, uprkos centralnoj ulozi koju je imao Kanađanin John Humphrey u pisanju povelje, kanadska vlada se uzdržala od glasanja za nacrt povelje. Vlada je promijenila stav kasnije kada je nacrt došao pred Generalnu skupštinu.
Humphreyu su pomagali Eleanor Roosevelt iz Sjedinjenih Država, Rene Cassin iz Francuske, Charles Malik iz Libana i P. C. Chang iz Kine, između ostalih. Proglas je ratifikovan na zasjedanju Generalne skupštine 10. decembra 1948. sa 48 glasova za, 0, uz 8 uzdržanih (Jugoslavija, cijeli sovjetski blok [Bjelorusija, Čehoslovačka, Poljska, Ukrajina, SSSR], Južna Afrika i Saudijska Arabija). Iznenađujuće, uprkos centralnoj ulozi koju je imao Kanađanin John Humphrey u pisanju povelje, kanadska vlada se uzdržala od glasanja za nacrt povelje. Vlada je promijenila stav kasnije kada je nacrt došao pred Generalnu skupštinu.
Dokument je zasnovan na tradiciji građanskog prava, računajući preambulu i trideset odredbi. Budući da je nastao kao publikacija o ciljevima kojih se vlade trebaju pridržavati, nije pravno obavezujući i stoga nema potpisnika. Deklaracija nije dio međunarodnog prava, ali je značajno sredstvo u primjeni diplomatskog i moralnog pritiska na vlade koje krše neke ili sve odredbe Deklaracije. Međunarodna konferencija Ujedinjenih naroda o ljudskim pravima 1968. godine odlučila je da je deklaracija “obaveza za sve članove međunarodne zajednice”. Deklaracija je poslužila kao osnova za originalna dva pravno obavezujuća ugovora Ujedinjenih nacija o ljudskim pravima, Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima i Međunarodni pakt o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima. Čak i danas, često ga citiraju akademici, pravnici i ustavni sudovi.
