Evropski parlament obilježiti će sutra 70 godina od kako je 1952. godine održao prvu sjednicu, tada još kao skromno, uglavnom savjetodavno tijelo preteče Evropske unije, Zajednice za ugalj i čelik.
Riječ je o samo jednoj u nizu svečanosti koje su tim povodom planirane od septembra ove godine do ljeta 2023. godine.
Ceremoniju će uvodnim govorom na plenarnoj sjednici otvoriti predsjednica EP Roberta Mecola, a posle nje poslanicima će se obratiti i francuska premijerka Elizabet Born, i premijeri Belgije i Luksemburga Aleksander de Kro i Gzavije Betel.
U pitanju su tri zemlje koje su ujedno i domaćini parlamenta. Glavno sjedište je u Strazburu, gde je održana i prva sjednica 10. septembra 1952. godine. Prateće sjednice i sjednice odbora se povremeno održavaju u Briselu, a sekretarijat parlamenta je u Luksemburgu.
Evropski parlament osnovan je kao Zajednička skupština Zajednice za ugalj i čelik, i imao je 78 nacionalnih poslanika koji su delegirani iz šest zemalja članica te zajednice. Danas ima, u trenutnom sazivu, 705 poslanika koji se biraju na direktnim izborima u cijeloj EU.
Skupština Zajednice za ugalj i čelik je 1962. godine promijenila ime u Evropski parlament i on je tokom decenija postao snažno predstavničko tijelo 27 zemalja EU koje zakonodavnu moć dijeli sa Evropskim vijećem i ima velika budžetska ovlaštenja. To je jedini direktno birani, višejezični i transnacionalni višepartijski parlament u svetu.
“U ovih 70 godina Evropski parlament je postajao jači i jači, od savjetodavnoga tijela sa ograničenim ovlaštenjima, pa do istinske institucije koja je prigrlila evropsku demokratiju i koja je izraz evropskog javnog mnjenja”, izjavila je na plenarnoj sjednici u septembru predsjednica parlamenta, Maltežanka Roberta Mecola.
“Danas smo, sa ilegalnim ratom koji traje u Ukrajini i koji razara, ubija i potkopava političku volju naroda, svjesniji nego ikada značaja očuvanja demokratskog glasa građana i demokratskih vrijednosti koje ovaj parlament simboliše”, rekla je Mecola.
U sadašnjem, devetom sazivu, Evropski parlament ima 705 poslanika iz 27 zemalja, i ima 24 zvanična jezika.
Po broju poslanika, sa 182 mandata, najjača je politička grupa Evropska narodna partija (EPP), koja okuplja evropske demohrišćanske i konzervativne stranke. Slijedi, sa 154 poslanika, poslanička grupa Progresivne alijanse socijalista i demokrata.
Na trećem mjestu je sa 108 poslanika liberalna grupa Obnovimo Evropu, nasljednica Alijanse liberala i demokrata za Evropu (ALDE), a na četvrtom sa 74 poslanika grupa Zeleni-Evropski slobodni savez (Greens/EFA), koju čine ekološke i regionalne partije.
Prvi direktni izbori za Evropski parlament održani su u junu 1979. godine u tadašnjih devet članica i predsjednica tog parlamenta, sa 402 poslanika, postala je Francuskinja Simon Vej. U parlamentu žene u sadašnjem sazivu imaju 40 odsto mandata.
