Univerzitetski profesor, naučni radnik, istraživač i publicista iz Novog Pazara prof. dr. Hivzo Gološ u prethodnoj 2022. godini je napisao i učestvovao u pripremi izdanja četiri knjige. One su povod za buduća istraživanja i naučne radove, poručio je Gološ, gostujući na Behar TV.
Komedija u sedam činova “Tuk na luk”, “Istorija vela. zara, peče i feredže u Sandžaku” koja baca svjetlo na mračna vremena zabrane pokrivanja lica kod žena u Sandžaku nakon Drugog svjetskog rata, monografija o stogodišnjem postojanju Osnovne škole “Đura Jakšić” u Trnavi, i “Kulturno-historijski vodič Novog Pazara”.
“Tuk na luk“ je nastalo nako dugogodišnjeg obilaska gotovo svih sandžačkih mjesta i ona je svjedok vremena jer bilježi etnologiju ovog područja sa autentičnim likovima i događajima i smislom za humorom. Ovaj dramski tekst bilježi da je u Sandžaku humor korišćen kao alat i sredstvo kod muslihuna koji su mirili posvađane.
„Ova komedija je jedan svjedok vremana jer bilježi etnologiju našeg područja, odjeću, obuću. Ljudi su znali da se posvade, ali su i na humoristički način to rješavali. Tu su opisani i muslihuni koji su upleli svoje prste, da i humor rješavaju, pored toliko zavađenih i ratničkih raspoloženih sredina, pa i kad se zbog humora međusobno zavade. Oni su to rješavali“, kazao je Gološ dodajući da knjiga ima i rijetke fotografije muslihuna i junaka humora na ovim krajevima.
Analiza zakona donešenih sredinom 20. vijeka o zabrani pokrivanja ženskog lica sa arhivskim fotografijama, kako se žene izgledale ali i protestovale zbog te zabrane profesor Gološ je dosta obimnom istraživačkom radu predstavio u autorskom naslovu „Istorija vela, zara, peče i feredže u Sandžaku”.
“Knjiga je poziv drugim autorima, naučnim stvaraocima, da se proširi ova tema. Ovo je samo polazna osnova da se više, ozbiljnije, dublje i naučno raspravlja o ovoj temi”, ukazao je Gološ.
Kao arhivski savjetnik Gološ je često obilazio škole i zbog bogate prošlosti sa još sedam autora tekstova pripremio monografiju o stogodišnjem postojanju osnovne škole u Tranavi kod Novog Pazara. Knjiga sadrži bogate biografije učitelja, nastavnika i upravnika škola, ali i bilježi događaje vezane za stogodišnju historiju, problem i uspjehe škole, posebno govori o uspješnim sportistima proteklih u ovoj obrazovnoj ustanovi.
Kao značajan, profesor Gološ izdvaja događaj iz 1941. godine vezan za Jakupa efendiju Kardovića.
“Shvatio sam i pronašao u dokumentima da je u dvorištu ove škole Jakub efendija Kardović obučavao omladince da nose i upotrebljavaju oružje. To je možda za vrijeme Drugog svjetskog rata možda jedini poligon na kome se obučavala naša omladina”, naveo je on.
Kao jedan od četiri koautora zdanja “Kulturno-historijski vodič Novog Pazara” kaže da je cjeloviti program naše multikulturalnosti, etičnosti, multireligioznosti. Vodič sadrži prve pisane tragove o civilizacijama na ovom prostoru. To su “žrtvenici”, “novopazarski hronogrami”, opisi starih gradova kod Novog Pazara.
“Prvi tragovi o homosapiensu na našem prostoru su veoma stari. U koristu rijeke Raške kupači su našli fosil desne šake i našim turistima to dajemo na uvid. Prikazali smo pećinski život, zatim period kada se pojavljuju prvi tumulusi iz latinskog i keltskog perioda i krase početak vodiča”, kazao je.
– Osmanlije u Novom Pazaru od Kosovske bitke do 1912. godine
Vodič sadrži nove detalje kulturno historijski spomenika za period Osmanlija. Jedan je vezan i za osnivača Novog Pazara, koji je do sada bili izvan očiju javnosti.
“Na mjestu današnjeg hamama otkrivamo da je Isa beg, jedan od komandanata vojske sultana Murata, sedam dana nakon kosovskog boja postavio šator i vojska se iz Novog Pazara nije povukla sve do 1912. godine. Kasnije, njegov sin, Isa beg Ishaković osnivač Skoplja, Sarajeva, Šapca i Novog Pazara kao i velikog broja spomenika širom Kosova, Makedonije, Bosne i Sandžaka”, predočio je
Ovo su, pojašnjava Gološ, novi pogledi i novo predstavljanje naše sredine, naučno istinito, ali da to nije sve. Ovim knjigama i tekstovima je, podvlači, želio da zagolica maštu naučnih istraživača i pisaca kako bi, ne plašeći se da pogriješe, stručno i metodološki koristili izvore.
